Diyarbakır’ın Ergani ilçesinde yer alan ve dünya uygarlık tarihinin en önemli yerleşimlerinden biri olarak kabul edilen 12 bin yıllık Çayönü Tepesi’nde sürdürülen kazılarda, yaklaşık 9.500 yıl öncesine ait kamusal yapı gün yüzüne çıkarıldı.
Çalışmalar, Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi (ÇOMÜ) Uygulamalı Bilimler Fakültesi Müzecilik ve Kültürel Miras Yönetimi Bölümü Öğretim Üyesi Doç. Dr. Savaş Sarıaltun başkanlığındaki ekip tarafından yürütülüyor.
“Kırmızı Tabanlı Yapı, Çayönü’nün Simge Yapılarından Biri”
Doç. Dr. Sarıaltun, yapının sıradan bir konuttan farklı olarak, toplumsal amaçlarla kullanılan bir alan olduğuna dikkat çekerek şu bilgileri paylaştı:
“Yapının 150-200 yıl boyunca kullanıldığını, en az 4 defa taban boyasının yenilendiğini gözlemledik. Bu, yapının farklı dönemlerde yeniden işlevlendirilerek kullanıldığını gösteriyor. Burası bir ev değil; toplantılar, ortak etkinlikler ya da ritüel alanı olarak kullanılmış olmalı.”
Kazı çalışmaları sırasında ortaya çıkarılan kırmızı renkli taban, Çayönü’nde bugüne kadar bulunan ilk boyalı zemin olması bakımından dikkat çekiyor. Sarıaltun, bu özelliğiyle yapının, daha önce keşfedilen Terrazo Yapısı gibi, alanın simge yapılarından biri olmaya aday olduğunu vurguladı.
Yapıda kullanılan kırmızı tonların doğal pigmentler olan aşıboyası ya da kırmızı kilden elde edilmiş olabileceği düşünülüyor. Bu bilgiler, ilerleyen süreçte yapılacak detaylı laboratuvar analizleriyle netlik kazanacak.
“Günümüzden 9 Bin 500 Yıl Önceki Yaşamı Anlamak Açısından Değerli”
Doç. Dr. Savaş Sarıaltun, bulunan yapının M.Ö. 7600-7500 yıllarına tarihlendiğini belirterek şu değerlendirmeyi yaptı:
“Bu yapı, erken toplumların nasıl bir kamusal alan tanımı yaptığını ve toplumsal organizasyonlarını nasıl şekillendirdiklerini anlamamız açısından çok değerli. Çayönü, bu keşifle birlikte sadece Anadolu’nun değil, dünya uygarlık tarihinin de merkezlerinden biri olduğunu bir kez daha gösterdi.”
ÇOMÜ’nün öncülüğünde devam eden kazı çalışmaları, tarih öncesi dönem insanlarının yaşam biçimlerine dair önemli ipuçları sunmaya ve bilim dünyasına katkı sağlamaya devam ediyor.